Kwaliteit in Balans laat opdrachtgevers en -nemers dezelfde taal spreken

‘Een woningcorporatie kan aangeven: energielabel B met een bijbehorend energieverbruik voor een groep woningcomplexen te realiseren binnen 2 jaar. Het is aan het vastgoedonderhoudsbedrijf om de weg ernaartoe uit te stippelen. Wordt het glas-, gevel-, dak-, vloerisolatie, installaties of een mix daarvan? Vervolgens kunnen beide partijen in overleg een keuze maken voor het best passende scenario. Kwaliteit in Balans zorgt voor standaardisatie in de markt en geeft veel houvast. Daardoor spreken opdrachtgever en opdrachtnemer dezelfde taal. Dat levert aan beide kanten veel tijdswinst op,’ aldus Geert Vijverberg (Vijverberg Consulting).

Kwaliteit in Balans (KiB) is een gestandaardiseerde methode die kwaliteit in de woningbouw meetbaar en bespreekbaar maakt. KiB gaat uit van functioneel specificeren en wordt toegepast bij Resultaatgericht Samenwerken (RGS). De functionele vraagspecificatie bestaat uit een beschrijving van kwaliteitsuitgangspunten gebaseerd op een 7-tal kwaliteitsthema’s (waaronder veiligheid, gezondheid en energiezuinigheid) en een 40-tal kwaliteitsvelden. Bij ieder thema en -veld hoort een functionele omschrijving en uitgangspunt; wat moet het product leveren en wat is het niveau ervan. Deze kwaliteitsuitgangspunten worden vertaald naar prestatie-eisen, een meetbare omschrijving in 5 normklassen.
De inhoud is in 2022 volledig herzien. Vijverberg, betrokken als projectleider bij de nieuwe Kwaliteit in Balans, zet de drie belangrijkste verschillen met de versie van 2016 op een rij.

Herziene regelgeving

‘Ten eerste zijn alle normen door een werkgroep en specialisten herijkt en geactualiseerd op basis van herziene regelgeving en praktijkervaringen. Zo heet de norm energieprestatie voortaan energiezuinigheid, wat beter past in de huidige discussie, en is deze nu gebaseerd op de meest recente bepalingsmethode, de NTA 8800. Dat geldt ook voor vele andere KiB normen, zoals brandveiligheid, asbestveiligheid en ventilatie van woningen.’

Overrulen

‘Ten tweede zijn normen die in de praktijk niet werden gebruikt, verwijderd. Een voorbeeld daarvan is de parkeernorm die het aantal P-plaatsen bij een complex voorschreef. In de praktijk bleek steeds vaker dat niet de gebouweigenaar, maar de gemeente dat bepaalt. Reden voor de projectgroep om deze norm niet meer op te nemen in de nieuwe versie.’

Nieuwe normen

Als derde noemt Vijverberg dat er ook nieuwe normen zijn toegevoegd. ‘Bij woningcorporaties heeft bijvoorbeeld de installatie van zonnepanelen een enorme vlucht genomen. Dat heeft geresulteerd in een PV-installatienorm. Dat geldt ook voor warmtepompen. Chroom-6 voor coatings en verfsystemen, is nog een voorbeeld waarvoor een norm is ontwikkeld, ook al moet het wettelijk kader daarvoor nog officieel worden vastgesteld.’

Beste kennis

‘Een uitgave als dit blijft altijd een groeimodel en dynamisch. Neem de nieuwe norm voor Duurzaamheid. Er is nog heel veel onderzoek gaande naar bijvoorbeeld de milieubelasting van allerlei materialen. De Nationale MilieuDatabase (NMD) verdient nog nadere vulling. De prestatie-indicatoren en meetinstructies zijn op basis van de beste kennis die we op dit moment hierover hebben. Omdat deze norm nog in ontwikkeling is, hanteren we vooralsnog de term “meten en toepassen” in plaats van “voldoen aan”.’

Aanleiding

Functioneel specificeren vereist dat kwaliteit meetbaar en bespreekbaar is en zoveel mogelijk gestandaardiseerd wordt uitgewisseld. In de markt zijn diverse toepassingen voorhanden. Probleem daarbij is dat niet één toepassing integraal voor zowel onderhoud als het uitrustingsniveau geschikt is.

Dit was aanleiding om zelf een methode te ontwikkelen die in 2012 op de markt kwam: Kwaliteit in Balans. De methode ondersteunt de vraagspecificatie, het formuleren van kwaliteitsuitgangspunten en de vertaalslag naar prestatie-eisen. Op basis van de afgesproken prestatie-eisen wordt de projectopname gedaan en aansluitend verschillende planvarianten en scenario’s naast elkaar gepresenteerd. Het best passende scenario wordt gerealiseerd en vervolgens worden de afgegeven prestatiegaranties op de aanvangsingreep en de exploitatieperiode door middel van keuringen bewaakt.

Interval

In 2016 was er een herijking van het KiB normenboek. En dus nu wederom waarbij ook de kwaliteitsuitgangspunten (KUP) integraal zijn herzien. Volgens Vijverberg een interval die rekening houdt met de praktijk. ‘Woningcorporaties en onderhoudsbedrijven hebben hun instrumentarium daarop ingericht. Dat betekent dat je niet jaarlijks met een integrale herijking kunt komen. Vanzelfsprekend dienen de aanpassingen in de regelgeving wel tussentijds te worden bewaakt.’

Toekomst

Wensen voor de (nabije) toekomst zijn er ook. ‘Kwaliteit in Balans verschijnt in boekvorm. De Stichting RGS wil de KiB normen en de relatietabel kosteloos aan de markt aanbieden. ‘Het zou geweldig zijn als de markt vervolgens de digitale ondersteuning grootschalig oppakt. Denk bijvoorbeeld aan apps waarmee inspecties kunnen worden ondersteund, scenario’s worden uitgewerkt en keuringen worden gemaakt.’

Schouders eronder

Vijverberg heeft niet alleen automatiseringswensen. ‘Zo staat een verdere verkenning van Beeldkwaliteit op het programma. Deze tool van Aedes richt zich op bewonersbeleving. De wens is om op termijn Beeldkwaliteit en KiB met elkaar te integreren.’

Resultaatgericht Samenwerken is sterk groeiend maar nog niet dé norm. ‘Ik schat in dat zo’n 25% van de 300 woningcorporaties volledig volgens de RGS-methodiek werkt en 50% voor enkele werksoorten. Er ligt dus nog een taak bij Aedes om hun achterban te informeren over de voordelen van RGS en KiB. Ook aan opdrachtnemerskant is werk aan de winkel. Onderhouds- en bouwbedrijven kunnen RGS en KiB op de kaart zetten bij bestaande en nieuwe klanten, maar dan moeten ze de materie zelf wel goed beheersen. Daar kunnen OnderhoudNL en Bouwend Nederland samen met de stichting RGS een rol in vervullen. Als we met alle partijen de schouders eronder zetten, tillen we de gehele branche naar een hoger niveau.’